اخبار ژئوپلیتیک
حکومت اقلیم کردستان عراق با مرکزیت اربیل،منطقه ای خودمختار است که در بخش شمالی عراق واقع شده؛این منطقه از شمال با ترکیه،از شرق با ایران و از غرب با سوریه دارای مرزهای مشترک زمینی است.منطقه ای که جمعیت آن بر اساس آخرین برآوردها حدود ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر تخمین زده می شود.
کردها که حدود ۱۹ تا ۲۵ درصد جمعیت کل عراق را شامل می شوند، اکثریت بافت اقلیم کردستان عراق را تشکیل داده اند. بر اساس آمار غیررسمی ترکمنانان از لحاظ جمعیتی در رده ی دوم قرار گرفته و پس از آن ها، گروه‌های قومی چون ایزدی‌ها، مسیحیان از جمله آشوریان، کلدانی ها و سورانی ها بافت جمعیتی کردستان عراق را تشکیل می .دهند
دیرینگی،کهنسالی و قدمت کردستان سبب شده که این منطقه در طول تاریخ میزبان فرهنگ ها و اقوام متعددی باشد و از همین رو با گستردگی،تنوع و غنای فرهنگی بالایی روبرو باشد.منطقه ای که علیرغم مواجهه با سال ها جنگ،بوی باروت، خون و بمب های شیمیایی، روحیه صلح جویانه و زندگی مسالمت آمیز میان اقوام،زبان ها و فرهنگ های مختلف را فراموش نکرده و امروز کردها در صلح و احترام با اقوامی مانند ترکمن‌ها آشوری‌ها، ارمنی‌ها، عرب‌ها، ایزدی‌ها، شبک‌ها و مندائی‌ها با ویژگی‌های جدای فرهنگی زندگی می کنند.
در زمان رژیم بعث عراق، حکومت صدام در پی عملیاتی به نام انفال به منظورایجاد منطقه‌ای حائل در مرزهای شمالی خود با ایران از سال ۱۹۸۳ تا پایان جنگ هشت ساله در سال ۱۹۸۸ حدود چهار هزار روستای کردنشین را ویران نمود و ساکنان این مناطق را به اجبار به نقاط دیگر عراق تبعید کرد که در طول این روند غیرانسانی و دردناک حدود ۱۸۰ هزار کرد جان خود را از دست دادند.یکی از دردناک ترین این عملیات ها،حمله شیمیایی به حلبچه بود که از آن می توان به عنوان یک نسل کشی تمام عیار مردم کردستان از سوی حکومت بعث عراق یاد کرد؛این حمله شیمیایی نزدیک به ۵۰۰۰ نفر کشته بر جای گذاشت و نزدیک به ۷۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ غیرنظامی را زخمی کرد؛ صدها تن از آنها بر اثر عواقب، بیماری‌ها و نقص جسم در هنگام تولد،سال‌ها پس از حمله کشته شدند. حادثه‌ای که هنوز به عنوان بزرگترین حملهٔ شیمیایی مستقیم به یک منطقهٔ شهرنشین در تاریخ باقی‌مانده‌است.
کرد های این منطقه که به رغم سپری کردن سال ها درد و رنج پس از سقوط رژیم بعث عراق،حکومت اقلیم کردستان را تشکیل دادند، و حالا آن روستاها و مناطق مخروب شده را به یکی از امن ترین، با ثبات ترین و پر رونق ترین مناطق خاورمیانه از حیث سیاسی،اقتصادی و فرهنگی تبدیل کرده اند. مسعود بارزانی رهبر حزب دموکرات و رئیس حکومت اقلیم کردستان عراق در انتخابات اخیر دولت با کسب آرای ۴۲/۷۵ درصد پیروز شد.
برای آشنایی بیشتر با وضعیت کنونی این حکومت اقلیمی و مناسبات سیاسی،اقتصادی و فرهنگی آن با جامعه بین المللی، وضعیت خاورمیانه و بحران های موجود و همینطور چگونگی حضور این حکومت در پیشبرد مذاکرات صلح و همینطور برنامه ها و پروژه های آتی اتحادیه اروپا در این منطقه،موسسه مطالعات و تحقیقات ژئوپلیتیک به سراغ خانم «ریزان حمه صالح قادر آقا» نماینده عالی حکومت اقلیم کردستان عراق در ایتالیا رفت تا در خصوص موضوعات مورد اشاره گفتگویی با وی انجام دهد:
در ۹ دسامبر سال جاری، فلاح مصطفی بکیر وزیر امورخارجه حکومت اقلیم کردستان عراق با پیستلی،معاون وزیر امورخارجه ایتالیا دیدار کرد؛در پی بازدید معاون وزیر امور خارجه از اربیل، حمایت های بشردوستانه و همینطور همکاری ها با شرکت های اقتصادی ایتالیا مورد مذاکره و بحث قرار گرفت؛در حال حاضر کردها با چه مشکلات بشردوستانه ای در عراق روبرو هستند؟
در ارتباط با موضوع حمایت های بشردوستانه نه تنها در ملاقات با پیستلی که در ملاقات با بونینو وزیر امور خارجه نیز در خصوص مسائل مرتبط با بحران سوریه و پناهندگان سوری بحث و گفتگوهای مفصلی صورت گرفت.می دانیم که در حال حاضر سوریه با بحران انسانی جدی و بسیار وخیمی روبروست که به دلیل هم مرزی اقلیم کردستان با این کشور، با موضوع پناهندگان و آورگان سوری مواجه هستیم.موضوعی که خانم بونینو حساسیت بالا و قابل توجهی نسبت به آن از خود نشان داد.
پیامدهای بحران سیاسی سوریه در کردستان عراق به دلیل همسایگی و نوار مرزی مشترک امری بدیهی ست؛در حال حاضر حکومت اقلیم کردستان، تنها بیش از ۲۰۰,۰۰۰ پناهنده و آواره ی سوری را پناه داده است.بخش زیادی از این پناهندگان را مسیحیان تشکیل می دادند و همینطور عرب ها بخش عمده ای از پناهندگان را به خود اختصاص داده اند.
مردم کرد به دلیل پیشینه ی تاریخی خود با درد و رنج پناهندگی و تبعات جنگ به خوبی آشنا هستند؛زمان حکومت و تسلط صدام بر عراق،به واقع کردها مورد آزار و اذیت ها و اقدامات خشونت بار فراوانی قرار گرفتند.در زمانی که ما از حملات هوایی و موشک باران های شیمیایی رژیم عراق رنج می بردیم برادارن ما در ترکیه،ایران و سوریه مرزهای خود را به سمت ما باز کرده و پناهندگان ما را پذیرفته و در خاک خود اسکان دادند.
این یکی از دلایلی است که رئیس اقلیم کردستان عراق،مسعود بارزانی با بودجه و هزینه های دولت،تصمیم گرفت میزبان تعداد زیادی از پناهندگان و آوارگان سوری باشد.تصمیمی که البته دولت عراق از آن خرسند نیست.
دولت ما به صورت ماهیانه بودجه ای را به عنوان حمایت های مالی از پناهندگان در نظر گرفته است.اما ما به صورت اضطراری به کمک های جامعه ی جهانی و اتحادیه اروپا نیاز داریم.با وجود بحران اقتصادی در ایتالیا،خانم بونینو پاسخ بسیار خوب و مثبتی به درخواست کمک ما داد و مبلغ سیصد هزار یورو از محل بودجه ی وزارت امور خارجه ی ایتالیا،با توجه به فرارسیدن زمستان برای یاری رساندن به پناهندگان اختصاص داد.پیستلی معاون وزیر امور خارجه در سفر خود به بغداد،در دیداری با وزیر امورخارجه ضمن بازدید از برخی مناطق در ارتباط با چگونگی هزینه کردهای بودجه ای که ایتالیا در نظر گرفته نیز به بحث و گفتگو پرداختند.
آیا پاسخ و بازخورد مثبتی از دیگر کشورهای اروپایی دریافت کردید؟
به صورت دقیق می توانم از کمک های صورت گرفته از جانب ایتالیا صحبت کنم اما فرانسه و انگلستان نیز سهم خود را در حمایت های بشردوستانه پرداخته اند.
در دهم آگوست ۲۰۱۳؛خبرگزاری فرانسه با انتشار گزارشی به نقل از آقای بارزانی،رئیس اقلیم کردستان عراق نوشت:«اگر نیروهای تندروی وابسته به القاعده همچنان حملات خود را به مواضع کردهای سوریه ادامه دهند،دولت کردستان مجبور به مداخله نظامی خواهد شد»؛به نظر شما این تهدید تا چه میزان می تواند به واقعیت نزدیک شود؟
نمی دانم این خبر تا چه حد قابل اعتماد است اما می توانم با اطمینان بگویم حکومت اقلیم کردستان عراق به هیچ وجه قصد دخالت در امور داخلی کشورهای دیگر را ندارد؛با این حال حکومت ما به هیچ کشوری نیز اجازه نخواهد داد که برادران ما را مورد آزار و اذیت قرار داده و به آن ها آسیب برساند.اعمال خشونت نسبت به کردها از سوی هر جریانی،واکنش جدی حکومت ما را در پی خواهد داشت اما به طور قطع ما به صورت نظامی بر علیه کشوری خارجی اقدامی صورت نخواهیم داد زیرا معتقدیم اقدام نظامی راه حل مناسب و درستی برای حل مسائل و مشکلات نیست.
چندی پیش هیات شش نفره ای متشکل از نمایدگان عضو حزب صلح و دموکراسی و کنگره جامعه دموکراتیک ترکیه برای دیدار و رایزنی با سران پ‌ک‌ک در خصوص مذاکرات صلح به اقلیم کردستان عراق سفر کردند؛نقشاهمیت ایفای نقش اقلیم کردستان عراق و احزاب این منطقه در هر گونه گفتگوی صلح میان پ ک ک با دولت ترکیه چیست؟در حالی که خاورمیانه درگیر تنش های گسترده ی سیاسی ست آیا اقلیم کردستان عراق برنامه ویژه ای برای افزایش نقش خود در گفتگوهای صلح و میانجی گری و فرصت سازی نوین در بحران های منطقه دارد؟
معادلات و مناسبات دنیا به طور کلی تغییر کرده است؛زمانی که کوه ها تنها دوستان ما بودند سپری شده است؛امروز قلم و گفتگو تبدیل به دوست اصلی ما شده است.خون،خون می آورد و جنگ هم جنگ؛ما در حال تلاش برای تکثیر و گسترش این نگاه هستیم.ما می خواهیم پلی باشیم میان طرف های درگیر و با میانجی گری گفتمان صلح را میان آنها نهادینه کنیم.قصد داریم پل صلح و برادری باشیم.ما در حال تلاش برای متقاعد کردن کردهایی هستیم که هنوز مبارزه را به گفتگو و مذاکره ترجیح می دهند.
کشور ترکیه از اولین کشورهایی بود که در رشد و توسعه ی سیاسی و اقتصادی به حکومت اقلیم کردستان کمک کرد و حالا ما قصد داریم به کشور ترکیه در ایجاد گفتمان صلح و باز شدن باب گفتگو میان گروه پ‌ک‌ک و دولت کمک کنیم.
در نوزدهم نوامبر۲۰۱۳ رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه برای نخستین بار در شهر دیاربکر میزبان مسعود بارزانی رییس اقلیم کردستان عراق بود.بارزانی در حالی وارد دیاربکر شد که شوان پرور خواننده مشهور کرد که بیش از سی و هفت سال از کشور خود دور بود نیز وی را همراهی می کرد. اردوغان در سخنرانی خود به شوان پرور خوشامد گفت و اعلام کرد از این که حسرت طولانی شوان برای بازگشت به وطن پایان یافته احساس شادی و مسرت می کند.اردوغان در مراسم استقبال از رئیس حکومت اقلیم کردستان، برای نخستین بار از واژه کردستان استفاده کرد و از احتمال صدور عفو عمومی برای زندانیان پ‌ک‌ک سخن گفت.و این خود یک نمونه ی بارز از گفتمان صلح و تلاش حکومت اقلیم کردستان عراق برای میانجی گری میان پ‌ک‌ک و دولت ترکیه است.بارزانی تنها رئیس اقلیم کردستان نیست که خود را پدر همه کردهای منطقه می داند و تلاش دارد آنها در صلح زندگی کنند.
همانطور که میان پ‌ک‌ک و دولت ترکیه میانجی گری هایی برای دستیابی به صلح صورت گرفت آیا برنامه ای برای کمک به کردهای ایرانی و برگزاری مذاکرات صلح میان کردهای ایران و دولت این کشور دارید؟
همانطور که پیش تر هم گفتم دولت ما قصد دخالت در امور داخلی کشورهای دیگر را ندارد و البته هیچگاه نیز اجازه نخواهیم داد کردها مورد آزار و اذیت و اعمال خشونت قرار گیرند. درهای ما همیشه به روی کردهای ایرانی باز است.ما از تمام احزاب کردی انتظار اتحاد داریم.مسئله ی مهم دیگری که قابل ذکر می دانم این است که ما هیچگاه کمک های مردم ایران را در زمان حکومت صدام فراموش نخواهیم کرد.مردم ایران با آغوشی باز پناهندگان کرد را پذیرفتند آنها زمانی که ما به کمک نیاز داشتیم مرزهای خود را به سمت ما باز کردند و ما این را هیچگاه فراموش نخواهیم کرد.
زمانی که صدام با سلاح های شیمیایی خود ما را هدف قرار داد مردم ایران به یاری ما آمدند و خصوصا روزنامه نگاران و رسانه های ایرانی به خوبی در ثبت و بازتاب جنایات صدام به ما کمک کردند؛موضوعی که بعدها بسیار به مردم ما کمک کرد به همین منظور در صورت نیاز ما نقش خود را در گفتمان صلح انجام خواهیم داد.
در جولای سال 2012 سخنگوی رسمی دولت عراق اعلام نمود که این دولت به اسنادی دست یافته که نشان می دهد، قراردادهایی توسط ‘مسعود بارزانی’ برای خرید سلاحهای فوق سنگین در اقلیم کردستان عراق امضا شده است؛آیا این اطلاعات صحت دارد؟
اگر نگاه کنیم دولت عراق در حال خرید هواپیماهای اف-16 و سلاح های سنگین از کشورهای مختلف است.بر اساس قانون اساسی عراق،دولت مرکزی می بایست نیروهای نظامی و پلیس حکومت اقلیم کردستان را تجهیز کند؛امری که دولت عراق به آن احترام نمی گذارد؛حفاظت از مرزهای حکومت اقلیم کردستان و همینطور تامین امنیت بر عهده این حکومت نیز قرار دارد زمانی که دولت مرکزی به این موضوع توجهی نمی کند حکومت ما وظیفه خود می داند که به آن فکر کند.حکومت اقلیم کردستان نیازی به دفاع به وسیله ی سلاح های نظامی ندارد بلکه توسعه ی روابط صلح آمیز با دوستان اروپایی و جامعه ی جهانی وسیله ی دفاع ماست.
یکی از مناطقی که در سالیان اخیر به لحاظ فرهنگی مورد توجه اتحادیه اروپا قرار گرفته است منطقه کردستان عراق می باشد. در این راستا، اتحادیه اروپا جهت ایجاد تعامل و گفت و گوهای میان فرهنگی به همکاری در امور اجتماعی و فرهنگی با عراق و به ویژه منطقه کردستان عراق پرداخته است. از طرف دیگر، یکی از حوزه هایی که حکومت منطقه ای کردستان بدون هیچ گونه محدودیت و چالشی تمایل به ارتباط با دنیای خارج دارد، حوزه همکاری های فرهنگی و آموزش است.در این ارتباط حکومت اقلیمی؛تفاهم نامه های همکاری متعددی از جمله با کشورهایی نظیر فرانسه،آلمان و انگلستان منعقد نموده است؛در این میان نقش ایتالیا کمرنگ تر به نظر می رسید و یا در صورت وجود چندان آشکار نیست؛چه توافق نامه هایی با ایتالیا در زمینه های همکاری های فرهنگی،سیاسی و اقتصادی وجود دارد؟
همکاری های ما با ایتالیا در بالاترین سطح خود قرار دارد و بسیار خوب است.به صورتی که می توانم بگویم در میان کشورهای اروپایی بالاترین سطح مبادلات اقتصادی ما با ایتالیا در حال انجام است که در سال حدود 3 میلیارد دلار ارزیابی می شود.
ایتالیا در حال حاضر در کردستان عراق اقدام به ساخت مرکز «ریم امرجنسی سنتر » نموده که با تیم های مجرب پزشکی متشکل از پزشکان ایتالیایی به کودکان تالاسمی و بیمارانی که از مشکلات خونی رنج می برند یاری می رساند.
ایتالیا سایت های باستان شناسی ما را در اختیار دارد و در حوزه ی آموزشی در دانشگاه ها و موسسات عالی اساتید ایتالیایی به تدریس باستان شناسی اشتغال دارند؛همین چند روز پیش یک تفاهم نامه ی همکاری میان دانشگاه پروجا و سلیمانیه منعقد شده و به ده دانشجوی کردستان بورس تحصیلی ارائه شده است.همچنین بر اساس توافقی،ایتالیا رسیدگی به امور دیپلماتیک کردستان عراق را بر عهده گرفته است.
کمک های ایتالیا اگرچه دیر رسید اما نیروهای مسلح ایتالیایی در آزادسازی عراق شرکت داشته و از همین رو درهای کردستان همواره به سوی کسانی که در سقوط و سرنگونی صدام حسین نقش داشتند باز خواهد بود؛البته موارد زیادی هنوز برای پیگیری و انجام وجود دارد.
شرکت های ایتالیایی چگونه می توانند بسترهای مناسب سرمایه گذاری در کردستان عراق را پیدا کرده و با حکومت اقلیم کردستان عراق وارد مبادلات تجاری شوند؟
دو شرایط مهم و ضروری بر جذب سرمایه گذاران خارجی در منطقه وجود دارد:1.امنیت،آرامش 2. ثبات سیاسی.
درحالی که این دو مولفه به دلایل متعددی در عراق تضمین شده نیست،حکومت اقلیم کردستان عراق به دو دلیل اساسی و اصلی،حائز شرایط مورد اشاره است.همزیستی مسالمت آمیز میان اقوام و فرهنگ های مختلف و همینطور استحکام و ثبات سیاسی حکومت اقلیم کردستان؛در سرزمین ما یک شکل موزائیکی از همنشینی اقوام و مذاهب مختلف وجود دارد.به طور مثال مسیحیان و مسلمانان که با آرامش و بدون کمترین حاشیه و مشکلی زندگی مسالمت آمیز و دوستانه ای با یکدیگر دارند.
در حالی که عراق درگیر یک سیر نزولی و پسرفت های قابل توجهی شده است کردستان دوران توسعه و شکوفایی خود را سپری می کند.تا همین چند سال قبل کردستان تنها یک دانشگاه داشت اما امروز بیش از بیست موسسه ی آموزش عالی و دانشگاه های با استانداردهای جهانی در منطقه ی ما وجود دارد.راه سازی و گسترش جاده های کردستان از نشانه های دیگر رشد اقتصادی و بالندگی ماست.در حالی که در زمان صدام حتی یک جاده ی مناسب در کردستان وجود نداشت امروزه به لطف سرمایه گذاری های گسترده شاهد بزرگ راه ها و اتوبان هایی هستیم که نشان از توسعه یافتگی این منطقه دارد.
یا فرودگاه بین المللی اربیل که یکی از بزرگترین باندهای فرودگاهی را در جهان داراست.
تمامی این دستآوردها در حوزه های اقتصادی و اجتماعی حاصل هوشمندی و دوراندیشی افرادی بوده که این سال ها دولت را در اختیار داشته اند.به طور کلی این میزان رشد و توسعه یافتگی بدون ثبات سیاسی و امنیت قابل انجام نیست.اقتصاد و سیاست دو خط موازی هستند که همسو با یک پیش می روند.
بر اساس بند ۴ ماده ۱۲۱ قانون اساسی کشور عراق، حکومت منطقه ای کردستان عراق این اجازه را دارد که در حوزه های فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و توسعه اجتماعی با کشورهای خارجی ارتباط برقرار نموده و تفاهم نامه های همکاری منعقد نماید؛اما بارها شاهد بوده ایم که در دولت مرکزی عراق با عدم پذیرش قراردادهای همکاری اقدام به لغو آنها می نماید؛حکومت اقلیم کردستان عراق چگونه این اطمینان را به سرمایه گذاران خارجی می دهد که در صورت عقد تفاهم نامه ها و قراردادهای همکاری دولت عراق با آنها مخالفت نخواهد کرد؟ چه برنامه هایی برای حل این موضوع پیش بینی شده است؟
ما همواره به قانون اساسی و میثاق های موجود احترام گذاشته ایم؛یکی از دلایل ویرانی و پسرفت دولت عراق همین عدم احترام به قانون اساسی است؛برای دولت مرکزی هیچکدام از اقدامات حکومت اقلیم کردستان مورد پذیرش نیست.معاهدات بین المللی ما کاملا قانونی بوده و اینکه دولت عراق آنها را نمی پذیرد مشکل آنهاست.ما قطعا درآمدهای حاصل از نفت را هزینه ی خرید اف16 نخواهیم کرد بلکه آنها را هزینه ی توسعه ی اجتماعی،فرهنگی و سیاسی کردستان خواهیم نمود.به همین دلیل است که کردستان عراق در حال پیشرفت و بخش های تحت حاکمیت دولت مرکزی در حال نابودی و ویرانی ست.ما نمی توانیم به دلیل عدم همکاری و کارشکنی های دولت مرکزی مراوادات و مناسبات سیاسی و اقتصادی خود را متوقف کنیم و دست به سینه بنشینیم.
چند روز پیش ما به صورت رسمی ارسال نفت به کشور ترکیه را از طریق لوله های نفت شروع کردیم و اقدام به فروش رسمی نفت کردستان نمودیم.به این صورت یک قرارداد رسمی گسترده ی اقتصادی میان حکومت اقلیم کردستان با کشور ترکیه منعقد شده است و این روند ادامه پیدا خواهد کرد و ما قراردادهای دیگر را پیش خواهیم برد.
به نظر شما این سرعت رشد و توسعه یافتگی و به طور کلی موقعیت کنونی کردستان که مورد توجه سرمایه گذاران و جامعه ی جهانی قرار گرفته است،می تواند سبب نارضایتی و حسادت کشورهای منطقه شود؟
بدون تردید برخی حسادت ها و نارضایتی ها از پیشرفت های کردستان همواره در کشورهای منطقه به خصوص کشورهای همسایه وجود داشته است؛با این حال ما همواره خواهان حفظ روابط خوب،مسالمت آمیز و نزدیک میان کشورهای منطقه هستیم.امروز کردستان به باور و نظر جامعه ی جهانی،نمونه ای از صلح و همزیستی مسالمت آمیز میان فرهنگ های مختلف است
